Tập 4 của bộ sách Hồ Chí Minh Toàn tập, xuất bản lần thứ ba, bao gồm những tác phẩm, bài viết, bài nói, điện văn, thư từ… (gọi chung là tác phẩm) của Chủ tịch Hồ Chí Minh viết từ ngày 2-9-1945 đến hết năm 1946.
Mở đầu tập 4 là kiệt tác Tuyên ngôn Độc lập của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, tổng kết những giá trị chung của nhân loại trong cuộc đấu tranh vì quyền bình đẳng thiêng liêng của các dân tộc và tiến trình đấu tranh vì nền độc lập của nhân dân Việt Nam. Tuyên ngôn Độc lập là áng văn lập quốc vĩ đại, là văn kiện có giá trị cao về tư tưởng, lý luận của Chủ tịch Hồ Chí Minh, tuyên ngôn trước toàn thế giới về kỷ nguyên độc lập của dân tộc Việt Nam, đồng thời thể hiện rõ thiện chí hòa bình và quyết tâm sắt đá của nhân dân ta quyết bảo vệ nền độc lập mới giành lại được sau hơn 80 năm phải sống dưới ách cai trị của đế quốc xâm lược.
Nội dung nổi bật của những tác phẩm trong tập 4 phản ánh nhiều hoạt động sôi nổi, phong phú và sáng tạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh – vị Chủ tịch đầu tiên của nước Việt Nam mới – trước muôn vàn khó khăn về kinh tế, quân sự, chính trị, xã hội sau Cách mạng Tháng Tám. Chính ở thời điểm cực kỳ quan trọng và đầy thử thách này, ý chí độc lập dân tộc và thiên tài của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã được thể hiện và tỏa sáng. Người đã nhạy bén và sáng suốt chọn lựa những đối sách đúng đắn, giải quyết kịp thời và có hiệu quả những nhiệm vụ vô cùng phức tạp, khó khăn; bình tĩnh chèo lái con thuyền cách mạng Việt Nam vượt qua ghềnh thác hiểm nguy, tiến lên phía trước.
Tập 4 Hồ Chí Minh Toàn tập, xuất bản lần thứ ba, phản ánh sâu sắc tư tưởng, đường lối, chiến lược, sách lược cũng như năng lực tổ chức thực tiễn và sự chỉ đạo sáng suốt, tài tình của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta để xây dựng thành công chính quyền nhà nước mới và tổ chức ổn định đời sống của các tầng lớp nhân dân sau cách mạng. Điều này được thể hiện ngay trong phiên họp đầu tiên của Chính phủ lâm thời nước Việt Nam mới ngày 3-9-1945. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chủ động đề ra 6 nhiệm vụ cấp bách cần giải quyết nhằm đáp ứng những đòi hỏi trước mắt của nhân dân là chống nạn đói; chống nạn dốt và các tệ nạn xã hội khác; thực hiện tổng tuyển cử với chế độ phổ thông đầu phiếu; thực hiện cần, kiệm, liêm, chính; xoá bỏ thuế thân, thuế chợ, thuế đò; thực hiện tín ngưỡng tự do và lương giáo đoàn kết…
Nhiều tác phẩm trong tập 4 thể hiện ý chí đấu tranh ngoan cường cho độc lập, thống nhất của Tổ quốc và tự do, hạnh phúc của nhân dân của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Trả lời các nhà báo nước ngoài sau khi Quốc hội giao quyền Chủ tịch nước, Người khẳng định: “Tôi chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành” (tr.187).
Tập 4 Hồ Chí Minh Toàn tập, xuất bản lần thứ ba, đã bổ sung thêm nhiều thư từ và điện văn của Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi: Liên hợp quốc, những người đứng đầu các nước lớn cùng Chính phủ và nhân dân nhiều nước, kêu gọi sự giúp đỡ về vật chất đối với nhân dân Việt Nam, chủ động bày tỏ tình đoàn kết hữu nghị với nhân dân Pháp, Mỹ và thái độ sẵn sàng hợp tác trên tinh thần tin cậy lẫn nhau… Trong bối cảnh phức tạp của tình hình quốc tế và trong nước lúc bấy giờ, những văn kiện ngoại giao đó đã thể hiện sách lược ngoại giao mềm dẻo, linh hoạt, khôn khéo của Chủ tịch Hồ Chí Minh và của Đảng ta nhằm kêu gọi sự ủng hộ của Chính phủ và nhân dân các nước đối với nền độc lập của Việt Nam.
Những trang cuối của tập sách này là điện văn, thư từ của Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi các nước Đồng minh, dân chúng và tù binh Pháp, Hoa kiều, đồng chí Hoàng Hữu Nam… và những ý kiến về ủy ban kiến thiết, ủy ban tản cư với mục tiêu bao trùm là để mọi người hiểu rõ thiện chí hòa bình của Việt Nam và có hành động thiết thực để sớm kết thúc “cuộc chiến tranh bẩn thỉu” do thực dân Pháp gây ra ở Đông Dương.
So với lần xuất bản thứ hai, tập 4 của bộ Hồ Chí Minh Toàn tập, xuất bản lần thứ ba, đã bổ sung 31 tài liệu mới, được sưu tầm từ nhiều nguồn khác nhau, trong đó có một sắc lệnh và nhiều thư, điện gửi chính phủ và giới quân sự, báo chí các nước Liên Xô, Hoa Kỳ, Anh và nhân dân Pháp, kiều bào ta tại Pháp bày tỏ thiện chí hòa bình, tình hữu nghị của nhân dân Việt Nam với chính phủ và nhân dân các nước trên thế giới và gần mười bức thư giải thích về đường lối kháng chiến và động viên các tầng lớp nhân dân trong nước tích cực tham gia kháng chiến.
Chúng tôi cũng đưa vào Phụ lục danh mục những Sắc lệnh do Chủ tịch Hồ Chí Minh ký, một số văn bản Hiệp định, Tạm ước mà Người đã cùng ký với nhiều người khác trong thời gian này, với quan niệm rằng những văn bản ấy đã phản ánh một phần hoạt động và tư tưởng của Người.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng, song lần xuất bản này vẫn không tránh khỏi thiếu sót, mong bạn đọc góp ý để lần xuất bản sau được tốt hơn.
Link tải sách:
HỘI ĐỒNG XUẤT BẢN
HỒ CHÍ MINH TOÀN TẬP LẦN THỨ BA